ELS VAN STEIJN
Hulp vragen is geen zwakte maar een kracht.
Mental Health Art Tour, boek van Tamara Swart
Els van Steijn (1969) is coach, familie- & organisatieopsteller en bestsellerauteur. Tezamen met het team De fontein, bestaande uit door haar opgeleide professionals, draagt zij via opstellingen, coaching, workshops en het Online Programma haar missie uit: volgende generaties systemisch schoner en minder belast laten zijn. Haar bijdrage aan een nog mooiere wereld.
Overgave
“Iemand is in mijn optiek mentaal gezond als diegene in staat is om zichzelf gerust te stellen in lastige situaties, over veerkracht beschikt als dat nodig is en het ‘hier en nu’ kan accepteren zoals het is,” aldus Els van Steijn. “Na deze overgave kun je het gepaste en ‘het juiste’ doen. Mogelijk is daarna nog emotionele verwerking nodig of wordt een andere vorm van actie van je gevraagd, maar ‘first things first’. Mentale gezondheid komt er dus op neer dat je bereid bent om je eigen lot te dragen als een volwassen mens. Als je jouw lot structureel niet aankijkt, gaat de volgende generatie het voor je dragen.”
Onderstroom
Om mentaal fit en in balans te blijven, is het volgens Els belangrijk dat je jezelf kent en doet wat nodig is. Dat geldt zowel voor de programmering van je mentale mindset om in balans te blijven, als ook voor alle discipline die je dagelijks nodig hebt. Daarnaast heeft mentaal fit zijn te maken met de onderstroom vanuit je biologische familiesysteem en de mogelijke ‘systemische belasting’ die op je rust.
Je voelt je leeg, behoeftig en zwaarmoedig als je niet goed op jouw plek staat in het familiesysteem. Els gebruikt de metafoor van de fontein om jouw plek in het familiesysteem te duiden. “Als jij met je innerlijke houding op je eigen plek staat in de onzichtbare fontein, zul je je altijd fitter en meer in balans voelen omdat je de onzichtbare stroming van de fontein opvangt, die zo essentieel is om je levendig en vervuld te voelen.”
De fontein
“Stel je een mooie fontein voor met verschillende bakken met water die elkaar bevloeien. Je voorouders staan in de bovenste bakken, daaronder je opa’s en oma’s en je biologische ouders weer daaronder. Jij staat altijd in de kindsbak onder je ouders, tezamen met je broers en zussen, halfbroers/zussen, miskramen en geaborteerde kinderen. In de bak onder jou staan jouw kinderen en daaronder weer hun nageslacht. Zo heeft iedereen een eigen en unieke plek. Als jij op jouw plek gaat staan, vang je de onzichtbare stroming op van de fontein. Hierdoor zul je ook gevoelens van tevredenheid en voldoening ervaren.”
Opstijgen
“Er zijn allerlei redenen waarom je niet op jouw plek in de fontein kunt staan. Je bent dan ‘opgestegen’ in de fontein en komt dan in een ‘hogere’ bak, waardoor je de stroming niet meer opvangt. Dit gebeurt doordat je bijvoorbeeld verantwoordelijkheid hebt overgenomen voor je ouders. Je wilde hen ontlasten (door bijvoorbeeld je somberheid niet te delen) en wellicht zelfs ‘redden’ of je ouders zagen jou als steunpilaar. Een andere manier van opstijgen is dat je een oordeel hebt over je ouders omdat je van mening bent dat hetgeen je ontvangen hebt niet voldoende was of te veel/te weinig of verkeerd getimed. Dan gun je je ouders niet hun plek. Hierdoor kom je boven hen te staan in de fontein, maar daarmee vang je de stroming van de fontein niet op. Hierdoor ontstaan negatieve en sombere gevoelens en word je behoeftig. Dat uit zich in zowel lichamelijke als mentale klachten. Je zet dus de wissels onder water goed door met je innerlijke houding op jouw plek te gaan staan.”
Omgaan met stress
Els gebruikt een krachtig beeld om om te gaan met stress. “Ik visualiseer achter mijn ene schouder mijn vader en achter de andere schouder mijn moeder. Achter hen stel ik hun ouders, mijn opa’s en oma’s op en daarachter hun ouders en hun ouders en ga zo maar door. Hierdoor voel ik me gesteund, letterlijk en figuurlijk. Als ik mijn vader als de grote kan zien en mijzelf als de kleine, krijg ik natuurlijke daadkracht. En als ik mijn moeder haar plek gun, ontstaat het vermogen om me ten diepste met anderen te verbinden. Hen achter me weten en mijn partner naast me zorgt voor innerlijke vrede en een veilige basis in mijzelf. Vanuit daar komen de antwoorden vanzelf wel.”
Panta Rhei
“Boven mijn bureau hangt een grote foto (2.30 x 1.80) van Lenny Oosterwijk uit de serie Panta Rhei (alles is in beweging) van glinsterend water uit de Waddenzee. Door water voel ik me aangenaam nietig als mens, wetende dat er een groter geheel is en dat er voor iedereen en alles plek is. De glinstering van water is voor mij magisch en sprankelend en bevat een enorme kracht én zachtheid. Als ik mijn ogen sluit en weer open doe terwijl ik naar de foto kijk, is er weer iets veranderd. Alles leeft en is in beweging, niets blijft hetzelfde. Dus koester je momenten.”
Luisteren
Iemand mag altijd voelen wat hij of zij voelt. Ga niet in discussie dat iemand zich niet zo zou moeten voelen. Dat voedt wederom de overtuiging dat deze persoon ‘het weer niet goed doet’ alsmede het gevoel van niet gezien en gehoord worden. Als iemand het moeilijk heeft, is het vaak makkelijker om pijn te veroorzaken bij een ander door onhandig afreageer-gedrag dan de eigen pijn te voelen. Hoe kun je diegene helpen? Els: “Geef desgewenst feedback als de persoon wegloopt van het aankijken van zijn of haar eigen pijn en daarmee anderen beschadigd. Luisteren is altijd zinvol, maar dan moet je ook wel echt luisteren. Sta op ontvangen en niet op zenden. Zeg niet dat jij dat ook hebt meegemaakt en dat het toen ook weer is goed gekomen. Of adviseren en oplossingen vinden. Gewoon naast iemand staan en meeleven zonder medelijden. Stap ook niet in de verleiding om meer hulp te bieden dan nodig is. Dat ontneemt de kracht bij de ander.”
Tot slot: “Heb de moed om bevoorrecht te zijn. De kunst is om het jezelf goed te laten gaan terwijl het niet altijd goed zal gaan dierbare mensen om je heen.”
